Cortisol: de stresshormoon

Cortisol is een hormoon dat, net als adrenaline, aangemaakt wordt door je lichaam wanneer je je in een stressvolle situatie bevindt. Het hormoon zorgt ervoor dat je fight-or-flight mechanisme geactiveerd wordt, zodat je extra alert wordt. In de huidige maatschappij, waarin mensen drukke banen hebben en constant worden blootgesteld aan stress, kan het voorkomen dat het lichaam te vaak en te veel cortisol aanmaakt. Dit kan vervelende gevolgen hebben, zoals maagklachten en last van vermoeidheid. In dit artikel gaan we in op wat cortisol precies is en wat de klachten kunnen zijn bij een te hoog cortisolniveau.

Wat is cortisol precies?

Zoals eerder gezegd maakt je lichaam het hormoon cortisol aan wanneer het zich in stressvolle situaties bevindt. In prehistorische tijden was dit een essentiële eigenschap om te overleven: als er gevaar dreigde, was het lichaam direct in staat om extra oplettend te zijn en konden de spieren extra kracht leveren om eventueel te vluchten of te vechten. In de moderne tijd is deze oer-reflex niet echt meer nodig. Situaties waarin ineens ons leven op het spel staat komen nauwelijks meer voor. Maar het lichaam maakt in stressvolle situaties nog steeds cortisol aan. Door werk of levensomstandigheden kunnen we tegenwoordig echter constant stress ervaren, met als gevolg dat het lichaam te lang en te veel cortisol aanmaakt. De negatieve gevolgen hiervan zijn gevarieerd en soms lastig te verhelpen.

Wat zijn de gevolgen van een te hoog cortisolniveau?

De gevolgen van een te hoog cortisolniveau komen in vele vormen voor. Voorbeelden van negatieve gevolgen zijn:

1. Slecht slapen. Cortisol houdt je alert en alertheid zorgt ervoor dat je minder snel in slaap valt. Door slaapgebrek raak je vermoeid en kan de stress vermeerderen, waardoor je nog slechter slaapt.
2. Vermoeidheid. Naast de eerder genoemde vermoeidheid door slaapgebrek, zorgt een teveel aan cortisol ook dat de bijnieren uitgeput kunnen raken. Hierdoor voelt je lichaam ook uitgeput aan.
3. Spierafbraak. Door cortisol spannen je spieren zich aan. Wanneer ze dit in het geval van stress constant doen, zal de spieromvang en spierkracht afnemen.
4. Verandering in de bloeddruk. Bij een teveel aan cortisol kan de bloeddruk veranderen. Dit kan zowel verhoogd als verlaagd worden.
5. Zenuwachtigheid. Cortisol veroorzaakt een fight-or-flight respons in je lichaam. Doordat het lichaam constant gevaar verwacht, kun je een langdurig zenuwachtig of nerveus gevoel hebben.
6. Negatieve stemming. Cortisol kan de aanmaak van het hormoon serotonine verminderen. Dit hormoon, ook wel bekend als het ‘gelukshormoon,’ zorgt ervoor dat jij je blij en gelukkig voelt. Bij een tekort aan serotonine zul je je dus negatief en neerslachtig voelen.
7. Darm- en maagklachten. Cortisol kan invloed hebben op je maag en darmen. Een teveel aan cortisol kan dus leiden tot darm- en maagklachten als diarree, verstopping, brandend maagzuur en misselijkheid.